ਗੱਪੀਆਂ ਦਾ ਟੱਬਰ

ਅਮਰ ਮੀਨੀਆਂ, ਗਲਾਸਗੋ।
ਮੈਂ ਸ਼ਕਲ-ਸੂਰਤ ਤੋਂ ਆਕੜ ਕੰਨਾਂ ਤੇ ਖੜੂਸ ਲੱਗਦਾ ਹਾਂ। ਬਨਾਉਟੀ ਮੁਸਕਰਾਹਟ ਮੇਰੇ ਚਿਹਰੇ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਉੱਚੀ ਉੱਚੀ ਠਹਾਕੇ ਲਾ ਕੇ ਹੱਸਣ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪਾਗਲਪਨ ਦੀ ਹੱਦ ਤੱਕ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਸਾਡੇ ਨਵੇਂ ਗਾਹਕ ਵੀ ਮਾਈਂਡ ਕਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਤਾਂ ਬਿਨਾਂ ਝਿੱਜਕ ਕਹਿ ਵੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ” Mr Singh don’t be aggressive, service with smile. ਪਰ ਮੇਰੇ ਨੇੜਲੇ ਜਾਣਕਾਰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੈਂ ਖੁਸ਼ਕ ਤਬੀਅਤ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਮਖੌਲੀਆ ਸੁਭਾਅ ਦਾ ਹਾਂ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਬੇਟਿਆਂ ਦੇ ਦੋਸਤ, ਜਿੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਰੇ ਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਰਲੇ ਮਿਲੇ ਕੁੜੀਆਂ ਮੁੰਡੇ ਹਨ। ਉਹ ਵੀ ਮੇਰੀਆਂ ਯੱਭਲੀਆਂ ਸੁਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।ਘਰ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਪਾਰਟੀ ਬਗੈਰਾ ਤੇ ਮਿਲ ਪੈਣ ਤਾਂ ਉਹ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਟੇਬਲ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨਾ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿੱਥੇ ਗੱਲਾਬਾਤਾਂ, ਗੀਤ ਤੇ ਚੁੱਟਕਲਿਆਂ ਦੇ ਮਿਲਗੋਭੇ ਵਿੱਚ ਉੱਚੀ ਉੱਚੀ ਹਾਸਿਆਂ ਦੀ ਬਰਸਾਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੱਲ ਵੱਖਰੀ ਹੈ ਕਿ ਮੇਰੀ ਮਝੈਲਣ ਘਰਵਾਲੀ ਕੋਲੋ ਲੰਘਦੀ ਟੱਪਦੀ, ਬੁੜ ਬੁੜ ਕਰਦੀ ਜ਼ਰੂਰ ਸੁਣ ਪੈੰਦੀ ਹੈ, “ਮੇਰੇ ਕੋਲ ਬੈਠਾ ਹੋਵੇ, ਮਾਸਾ ਨੀ ਕੂੰਦਾ। ਹੁਣ ਵੇਖ ਕਿਵੇਂ ਮਡੀਹਰ ਚ ਬੈਠਾ ਹਿੜ ਹਿੜ ਕਰਨ ਡਿਆ। ਕੋਈ ਹਯਾ ਹੈ ਚੌਰੇ ਨੂੰ? ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸੁਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੇਰੇ ਜੁਆਨੀ ਵੇਲੇ ਦੀਆਂ ਰੰਗੀਨ ਗੱਲਾਂ ਜਾਨਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦ ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਭਰ ਜੁਆਨੀ ਵਿੱਚ ਹੋਵਾਂਗਾ ਤਾਂ ਬੜੀਆਂ ਸ਼ਰਾਰਤਾਂ ਕੀਤੀਆਂ ਹੋਣਗੀਆਂ।ਪਰ ਮੇਰਾ ਇਕੋ ਹੀ ਜਵਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ,” ਕੀ ਦੱਸੀਏ, ਸਾਡੇ ਤੇ ਜੁਆਨੀ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦ ਅੱਗੜ ਪਿੱਛੜ ਹੀ ਆਏ। ਸਾਰਾ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰੀ ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਦਹਿਸ਼ਤ ਦੇ ਛਾਏ ਹੇਠ ਜੀਅ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਵਰਗਿਆਂ ਦੀ ਟੌਹਰ ਸ਼ੁਕੀਨੀ ਤਾਂ ਇਕ ਡਰ ਹੇਠ ਹੀ ਦਬ ਗਈ ਸੀ। ਜੇ ਦਾੜ੍ਹੀ ਕੇਸ਼ ਰੱਖਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਪੁਲਸ ਘੇਰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਜੇ ਕੱਟਦੇ ਸੀ ਤਾਂ ਏ ਕੇ ਸੰਤਾਲੀ ਮੂੰਹ ਚ ਥੁੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਘਰੋਂ ਕੰਮ ਧੰਦੇ ਬਾਹਰ ਗਿਆ ਬੰਦਾ ਜੇ ਦਿਨ ਢਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਘਰ ਨਹੀਂ ਸੀ ਮੁੜਦਾ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਟੱਬਰ ਦੇ ਸਾਹ ਸੂਤੇ ਜਾਂਦੇ, ਖੌਰੇ ਕੀ ਭਾਣਾ ਵਰਤ ਗਿਆ ਹੋਵੇ। ਸਾਡੇ ਨੇੜੇ ਪਿੰਡ ਡੱਲੇ ਤੇ ਦੇਹੜਕਿਆਂ ਦੇ ਸੰਨ੍ਹ ਵਿੱਚ ਡਰੇਨ ਦੇ ਪੁਲ ਨੂੰ ਦਿਨ ਦਿਹਾੜੇ ਬੰਬ ਨਾਲ ਉਡਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਤੇ ਉਪਰੋਂ ਲੰਘ ਰਹੀ, “ਸੀ ਆਰ ਪੀ ਐੱਫ” ਦੀ ਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਰ ਪੰਜ ਛੇ ਸਿਪਾਹੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਤੇ ਬਾਕੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ। ਪੁਲਸ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦੀ ਫੜੋ ਫੜਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਮਾਣੂੰਕੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਪੁਲਸ ਨੇ ਚਾਰ ਪੰਜ ਥੱਪੜ ਮਾਰ ਕੇ ਜਿਪਸੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਟ ਲਿਆ। ਮੇਰੀ ਚੰਗੀ ਕਿਸਮਤ ਨੂੰ ਮੇਰੀ ਭੂਆ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਪੱਗਵੱਟ ਭਰਾ ਨਿਰਮਲ ਸਿੰਘ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਤੇ ਖੜਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਜੇ ਫਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਕੋਈ ਹੈ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਲਈ ਉਹ ਫਰਿਸ਼ਤਾ ਬਣ ਕੇ ਆਇਆ।

ਉਹ ਫੌਜ਼ ਵਿੱਚ ਅਫਸ਼ਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿਮੇਵਾਰੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਛੁਡਾਅ ਲਿਆ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਅਖਬਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਸੁਰਖੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਵੀ ਪੁਲਸ ਮੁਕਾਬਲਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ, ਤੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਅਖਬਾਰ ਦੀ ਸੁਰਖੀ ਹੁੰਦੀ, “ਖੂੰਖਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਪੁਲਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਹਲਾਕ”। ਦਿਨ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਸਨ, ਧਾਰਮਿਕ ਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਦਹਿਸ਼ਤ ਹੇਠ ਆਮ ਲੋਕ ਸਾਹ ਲੈ ਰਹੇ ਸਨ।ਰਾਤ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਨੋਕ ਤੇ ਮੁੰਡੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆ ਜਾਂਦੇ, ਰੋਟੀ ਖਾਂਦੇ ਤੇ ਸੌਂ ਕੇ ਸਵੇਰੇ ਤੁਰ ਜਾਂਦੇ। ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਜੇ ਬਚ ਗਏ ਤਾਂ ਰੱਬ ਦਾ ਸ਼ੁਕਰ ਜੇ ਥਾਣੇ ਸੂਹ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਤਾਂ ਸਾਰਾ ਟੱਬਰ ਅੰਦਰ। ਉੱਥੇ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨਾਲ ਬੀਤਦੀ ਕਹਿਣ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ।ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖਬਾਰ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀਆਂ ਵਾਰਦਾਤਾਂ ਨਾਲ ਭਰੇ ਹੁੰਦੇ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੇ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਚਰਚਾ ਹੁੰਦੀ।
ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦੀ ਚਾਚੇ ਦੀ ਕੁੜੀ ਦਾ ਘਰਵਾਲਾ, ਜਾਣੀਕਿ ਮੇਰਾ ਮਾਸੜ ਇਕ ਵਿਆਹ ਤੇ ਮਿਲ ਪਿਆ। ਸ਼ਾਮ ਦੇ ਵੇਲੇ ਮੰਜਿਆਂ ਤੇ ਬੈਠੇ ਖਾਣ ਪੀਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਤੇ ਵੀ ਚਰਚਾ ਹੋ ਰਹੀ ਸੀ। ਮਾਸੜ ਦੋ ਕੁ ਪੈੱਗ ਲਾ ਕੇ ਲੱਗ ਪਿਆ ਰਾਮ ਕਹਾਣੀ ਪਾਉਣ, “ਵੇਖੋ ਬਈ ਮੈਂ ਤਾਂ ਗੱਲ ਕਰੂੰਗਾ ਖਰੀ, ਖਾੜਕੂ ਮੁੰਡੇ ਵੀ ਸਾਡੀ ਕੌਮ ਦੀ ਖਾਤਰ ਹੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਮੱਥਾ ਲਾਈ ਫਿਰਦੇ ਆ। ਤਲੀ ਤੇ ਜਾਨ ਰੱਖਣੀ ਕਿਹੜਾ ਖਾਲਾ ਜੀ ਦਾ ਵਾੜਾ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਰੋਬਰ ਲੜ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ, ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮੱਦਦ ਤਾਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਆਂ। ਮੇਰੇ ਤਾਂ ਚੁਬਾਰੇ ਚ ਦੋ ਮੰਜੇ ਹਰ ਵੇਲੇ ਡੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਆ। ਘਰ ਵਾਲੀ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਹੋਇਆ ਕਿ ਰਾਤ ਨੂੰ ਦਸ ਬਾਰਾਂ ਰੋਟੀਆਂ ਤੇ ਦਾਲ ਸਬਜੀ ਵੱਧ ਰੱਖ ਲਿਆ ਕਰ, ਕੀ ਪਤਾ ਕਦੋਂ ਸਿੰਘ ਆ ਜਾਣ। ਮੁੰਡੇ ਆਉਂਦੇ ਆ ਤੇ ਰੋਟੀ ਪਾਣੀ ਖਾ ਕੇ, ਚੁਬਾਰੇ ਚ ਸੌਂ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਸਵੇਰੇ ਪਾਠੀ ਬੋਲਦੇ ਨਾਲ ਚੁਬਾਰਾ ਖਾਲੀ। ਜੇ ਅਸੀਂ ਇੰਨੀ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ ਤਾਂ ਹਰਦੂ ਲਾਹਨਤ ਆ ਸਾਡੇ ਜੰਮਣ ਦੇ”। ਸੁਣ ਕੇ ਕੇਰਾਂ ਤਾਂ ਚਾਅ ਜਿਹਾ ਚੜਿਆ ਕਿ ਮਾਸੜ ਦੇ ਸਿੰਘਾਂ ਨਾਲ ਯਾਰਾਨੇ ਆ। ਹੁਣ ਸੋਧਾ ਲੁਆਈਏ ਹਠੂਰ ਵਾਲੇ ਠਾਣੇਦਾਰ ਨੂੰ ਜੀਹਨੇ ਮਾਣੂੰਕੇ ਮੇਰੇ ਥੱਪੜ ਮਾਰੇ ਸੀ। ਪਰ ਦੂਜਾ ਦਿਲ ਚ ਧੁੜਕੂ ਜਿਹਾ ਵੀ ਉਠਿਆ ਕਿ ਇੰਞ ਸ਼ਰੇਆਮ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਕਿਤੇ ਮਾਸੜ ਮੁਸ਼ੀਬਤ ਵਿੱਚ ਨਾ ਫਸ ਜਾਵੇ। ਇਸ ਲਈ ਮਾਸੜ ਨੂੰ ਨਸੀਹਤ ਦੇ ਹੀ ਦਿੱਤੀ, “ਮਾਸੜਾ ਇੱਦਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਥਾਂ ਤੇ ਕਰਨੀਆਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ, ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਆ ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਵੀ ਕੰਨ ਹੁੰਦੇ ਆ”। “ਆਹੋ ਤੇਰੀ ਮਾਂ ਕੰਧਾਂ ਦੇ ਕੰਨਾਂ ਚੋਂ ਮੈਲ ਕੱਢਦੀ ਹੋਣੀ ਆ। ਤੂੰ ਵੀ ਆਵਦੇ ਪਿਉ ਵਾਂਗ ਮੋਕਲ ਹੀ ਨਿਕਲਿਆ। ਪਰਾਂ ਹੋਕੇ ਬੈਠ ਕਿਤੇ ਮੋਕ ਮਾਰਕੇ ਮੰਜਾ ਨਾ ਲਬੇੜ ਦੇਵੀਂ। ਉਏ ਗਿੱਟਲਾ ਮੈਂ ਡਰਦਾਂ ਕਿਸੇ ਤੋਂ? ਤੇਰੇ ਵਰਗੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਮੂੰਹ ਮਾਰਤਾ ਸੀ ਪੁਲਿਸ ਕੋਲ। ਮਹਿਣੇ ਵਾਲਾ ਠਾਣੇਦਾਰ ਆ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਵੇਖ ਲੈ ਜੇ ਲਿਜਾਣਾ ਤਾਂ, ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਟੱਬਰ ਬਾਰੇ ਸੋਚ ਲਵੀਂ, ਤੇਰੇ ਜੁਆਕ ਕਿੱਥੇ ਪੜਦੇ ਆ ਤੇ ਤੇਰੇ ਮਾਂ ਪਿਉ ਕਿੱਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਆ। ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਸਾਰੀ ਜਨਮ ਕੁੰਡਲੀ ਆ ਤੇਰੀ। ਕੰਨ ਜੇ ਵਲੇਟ ਕੇ ਤੁਰ ਗਿਆ। ਆਵਦੀ ਸਿਆਣਪ ਆਪਣੇ ਬੋਝੇ ਚ ਰੱਖ”। ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਹੱਸ ਰਹੇ ਸੀ, ਮਾਸੜ ਹੋਰ ਕੁੱਤੇਖਾਣੀ ਕਰਦਾ, ਉਥੋਂ ਖਿਸਕਣ ਚ ਹੀ ਮੈਂ ਭਲਾ ਸਮਝਿਆ।
ਉਸ ਵੇਲੇ ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਫਰੀਦਕੋਟ ਜ਼ਿਲੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੇ ਸੀ। ਇਕ ਦਿਨ ਮੈਂ ਫਰੀਦਕੋਟ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਚਲਦੀ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਮੈਂ ਸੂਬੇਦਾਰ ਜੁਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਚੌਂਕ ਕੋਲ ਮਾਸੜ ਤੁਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਵੇਖਿਆ। ਦੋਨੋਂ ਕੱਛਾਂ ਵਿੱਚ ਫਹੁੜੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ, ਬੜੀ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਨਾਲ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਤੁਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਮੈਂ ਸੋਚਿਆ ਕਿ, ਇਹਨੇ ਆਪਣਾ ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਦਾ ਰਾਜਦੂਤ ਮੋਟਰਸਾਈਕਲ ਕਿਤੇ ਨਾ ਕਿਤੇ ਠੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੋਣਾ ਖਾਧੀ ਪੀਤੀ ਵਿੱਚ। ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਘਰ ਆਕੇ ਮਾਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ। ਸਵੇਰੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਦਾ ਸਕੂਟਰ ਮੰਗ ਕੇ ਮੈਂ ਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਮਾਸੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਏ। ਰਾਜਦੂਤ ਤਾਂ ਸਹੀ ਸਲਾਮਤ, ਮਿੱਟੀ ਘੱਟੇ ਨਾਲ ਲੱਥਪੱਥ ਆਪਣੇ ਸਟੈਂਡ ਤੇ ਖੜਾ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਭੈਣਾਂ ਨੇ ਗਲ ਲੱਗ ਕੇ ਅੱਖਾਂ ਦਾ ਕੌੜਾ ਪਾਣੀ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ। ਅੰਦਰ ਮਾਸੜ ਵੀ ਅੱਖਾਂ ਭਰੀ ਬੈਠਾ ਸੀ ਕਹਿੰਦਾ, “ਖਾੜਕੂਆਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਚੁੱਕ ਲਿਆ ਸੀ। ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨ “ਸੀ ਆਈ ਏ ਸਟਾਫ” ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ, ਐਨਾਂ ਕੁਟਾਪਾ ਕੀਤਾ ਕਸਾਈਆਂ ਨੇ ਰਹੇ ਰੱਬ ਦਾ ਨਾਂ। ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਅਜੇ ਤੱਕ ਵੀ ਸੁਪਨੇ ਸਟਾਫ ਦੇ ਹੀ ਆਉਂਦੇ ਆ। ਕਦੇ ਘੋਟਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ, ਕਦੇ ਪਟਾ ਫਿਰ ਰਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਤੇ ਕਦੇ ਚੱਡੇ ਪਾੜਨ ਦੇ ਸੁਪਨੇ। ਨਿਆਂਈ ਵਾਲਾ ਅੱਧਾ ਕਿੱਲਾ ਵੇਚ ਕੇ ਲੱਖ ਰੁਪੱਈਆ ਐਸ ਐਸ ਪੀ ਸਵਰਨ ਘੋਟਣੇ ਨੂੰ ਮੱਥਾ ਟੇਕਿਆ ਫਿਰ ਕਿਤੇ ਖਹਿੜਾ ਛੁੱਟਿਆ”। ਮੈਨੂੰ ਉਸੇ ਵੇਲੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਬੇਜ਼ਤੀ ਯਾਦ ਆ ਗਈ ਤੇ ਕਹਿਣੋ ਰਹਿ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। “ਮਾਸੜਾ, ਸਿੰਘ ਥੋਡੇ ਘਰ ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਸੀ, ਤੁਸੀਂ ਸੇਵਾ ਪਾਣੀ ਕਰਦੇ ਸੀ। ਕੌਮ ਵਾਸਤੇ ਇੰਨੀ ਕੁ ਤਕਲੀਫ ਤਾਂ ਝੱਲਣੀ ਹੀ ਪੈਂਣੀ ਸੀ”। ਮਾਸੜ ਨੇ ਤਾਂ ਸਿਰ ਗੋਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇ ਲਿਆ ਤੇ ਮਾਸੀ ਚੱਲ ਪਈ, “ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਖੇਹ ਤੇ ਸੁਆਹ, ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਤਾਂ ਸਾਰੇ ਖਲਣੇ ਨੂੰ ਫੜਾਂ ਮਾਰਨ ਦੀ ਵਾਦੀ ਆ। ਐਵੇਂ ਮੂਤ ਪੀ ਕੇ ਭੌਂਕਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਸਾਡੇ ਘਰੇ ਮੁੰਡੇ ਆਉਂਦੇ ਆ। ਵੇ ਕੀ ਦੱਸਾਂ ਪੁੱਤ, ਪੁਲਿਸ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਵੀ ਲੈ ਚੱਲੀ ਸੀ ਇਹ ਤਾਂ ਭਲਾ ਹੋਵੇ ਸਰਪੈਂਚ ਦਾ ਜਿਹੜਾ ਮੌਕੇ ਤੇ ਰੱਬ ਬਣ ਕੇ ਬਹੁੜਿਆ। ਉਹਨੇ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿਮੇਦਾਰੀ ਓਟੀ। ਠਾਣੇਦਾਰ ਕਹਿੰਦਾ ਤੂੰ ਰੋਟੀਆਂ ਲਾਹ ਲਾਹ ਖੁਆਉਨੀ ਏ ਤੇ ਚੁਬਾਰੇ ਚ ਰਾਤ ਕੱਟ ਕੇ ਜਾਂਦੇ ਆ। ਮੈਂ ਕਿਹਾ ਵੇ ਭਾਈ ਪਹਿਲਾਂ ਚੁਬਾਰਾ ਹੀ ਵੇਖ ਲਵੋ ਜਿੱਥੇ ਰਾਤ ਰਹਿੰਦੇ ਆ। ਦੋ ਸਿਪਾਹੀ ਚੁਬਾਰੇ ਚੜ੍ਹ ਗਏ। ਮਿਲਟ ਚ ਲਾਲ ਪੱਗਾਂ ਤੋਂ ਮੱਕੜੀਆਂ ਦੇ ਜਾਲੇ ਜੇ ਲਾਹੁਦੇ ਉੱਤਰ ਆਏ। ਚੁਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਤਾਂ ਮੇਰੀਆਂ ਸੁੱਕੀਆਂ ਪਾਥੀਆਂ ਤੇ ਹੋਰ ਨਿੱਕ ਸੁੱਕ ਦਾ ਢੇਰ ਲੱਗਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਓਥੇ ਕਿਹੜਾ ਨਿਵਾਰੀ ਪਲੰਘ ਡੱਠਾ ਸੀ? ਮੈਂ ਪੁਲਿਸ ਨੂੰ ਆਖਿਆ, “ਵੇ ਭਾਈ ਜਿਵੇਂ ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਆ ਕਿ ਕੱਪੜਾ ਚੱਕਿਆਂ ਆਪਣਾ ਹੀ ਢਿੱਡ ਨੰਗਾ ਹੁੰਦਾ। ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਪਤਾ ਸਾਡੇ ਟੱਬਰ ਨੂੰ ਤਾਂ,” ਗੱਪੀਆਂ”ਦੀ ਅੱਲ ਪਈ ਹੋਈ ਆ। ਆਹ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠਾ ਮੇਰਾ ਸਹੁਰਾ, ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਮਡੀਹਰ ਇਹਨੂੰ” ਦਲੀਪ ਗੱਪੀ” ਕਹਿ ਕੇ ਛੇੜਦੀ ਆ ਤੇ ਇਹ ਧੜੀ ਧੜੀ ਦੀਆਂ ਗਾਲ੍ਹਾਂ ਕੱਢਦਾ ਹੁੰਦਾ। ਆਹ ਵੇਖੋ ਮੇਰੇ ਵਿੰਗੇ ਹੱਥ, ਮੈਂ ਤਾਂ ਆਪ ਮੋਗੇ ਵਾਲੇ ਗੁਪਤੇ ਡਾਕਦਾਰ ਤੋਂ ਦੁਆ ਖਾਨੀ ਆ ਗਠੀਏ ਦੀ। ਮੈਥੋਂ ਤਾਂ ਨਿਆਣਿਆਂ ਦਾ ਰੋਟੀ ਟੁੱਕ ਮਸਾਂ ਹੁੰਦਾ, ਮੈਂ ਕਿਥੋਂ ਲੰਗਰ ਲਾਹ ਦਿੰਦੀ ਲੋਕਾਂ ਦਾ। ਮੈਨੂੰ ਤਾਂ ਛੱਡ ਗਏ ਤੇ ਇਹਨੂੰ ਪਰਸੋਂ ਲੈ ਕੇ ਆਏ ਆ ਪੰਡ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਦੇ ਕੇ। ਨਾਲੇ ਤਾਂ ਝੂਠ ਤੁਫਾਨ ਬੋਲ ਕੇ ਲੱਤਾਂ ਬਾਹਾਂ ਤੁੜਵਾਈਆਂ ਤੇ ਨਾਲੇ ਜੁਆਕਾਂ ਦੇ ਚਾਰ ਸਿਆੜ ਖੂਹ ਖਾਤੇ ਪਾ ਦਿੱਤੇ ਔਂਤਰੇ ਨੇ।
ਅਮਰ ਮੀਨੀਆਂ (ਗਲਾਸਗੋ)
00447868370984