ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਕੇ ਦੇ ਨਿਲਾਮੀ ਘਰ ਨੇ ‘ਨਾਗਾ ਮਨੁੱਖੀ ਖੋਪੜੀ’ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ’ਤੇ ਲਗਾਈ ਰੋਕ

ਲੰਡਨ-ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ‘ਨਾਗਾ ਮਨੁੱਖੀ ਖੋਪੜੀ’ ਨੂੰ ਇਕ ਨਿਲਾਮੀ ਘਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ‘ਲਾਈਵ ਆਨਲਾਈਨ ਵਿਕਰੀ’ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ। ਜਾਣਕਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ ਆਕਸਫੋਰਡਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਟੈਸਟਸਵਰਥ ਵਿੱਚ ਸਵੈਨ ਨਿਲਾਮੀ ਘਰ ਕੋਲ ‘ਦਿ ਕਰੀਅਸ ਕੁਲੈਕਟਰਜ਼ ਸੇਲ, ਐਂਟੀਕਿਊਰੀਅਨ ਬੁੱਕਸ, ਮੈਨੁਸਕ੍ਰਿਪਟਸ ਐਂਡ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼’ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੀਆਂ ਖੋਪੜੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸਿੰਙ ਨਾਗਾ ਮਨੁੱਖੀ ਖੋਪੜੀ, ਨਾਗਾ ਜਨਜਾਤੀ’ ਨੂੰ ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਲਾਟ ਨੰਬਰ 64 ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਨੇਫਿਊ ਰੀਓ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐੱਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਕਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਦਖਲ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਰੀਓ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੱਤਰ ’ਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ’ਚ ਨਾਗਾ ਮਨੁੱਖੀ ਖੋਪੜੀਆਂ ਦੀ ਨਿਲਾਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਦਾ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ’ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਰਵਾਇਤ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਨਮਾਨ ਦੇਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ ਹੈ। ਫੋਰਮ ਫਾਰ ਨਾਗਾ ਰਿਕੰਸੀਲੀਏਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਇਸ ਮਾਮਲੇ ’ਤੇ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਰੀਓ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਉਠਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਇਸ ਮੌਕੇ ਭਾਰਤੀ ਹਾਈ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਨਿਲਾਮੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾਣ। ਨਿਲਾਮੀ ਕੈਟਾਲਾਗ ਨਾਗਾ ਮਨੁੱਖੀ ਖੋਪੜੀ ਦੀ ਫੋਟੋ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ”ਇਹ ਕੰਮ ਮਾਨਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕਬਾਇਲੀ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ’ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਲੈਕਟਰਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਾ ਹੋਵੇਗਾ।” ਨਿਲਾਮੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕੀਮਤ 2,100 ਜੀਬੀਪੀ (ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪਾਉਂਡ) (ਲਗਭਗ 2.30 ਲੱਖ ਰੁਪਏ) ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਿਲਾਮੀ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਸੀ ਕਿ ਇਹ 4,000 ਜੀਬੀਪੀ (ਲਗਭਗ 43 ਲੱਖ ਰੁਪਏ) ਵਿੱਚ ਵੇਚੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਫਿਰ FNR ਨੇ ਵਿਕਰੀ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਨਿਲਾਮੀ ਘਰ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਸਤੂ ਦੀ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਨੂੰ ਵਾਪਸੀ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ।